Không chỉ mất tiền của, thời gian và công sức, những nạn nhân của hệ thống bán hàng đa cấp bất chính còn phải hứng chịu một hậu quả nặng nề hơn, ảnh hường lâu dài đến cả tương lai và sự nghiệp của mình: đó là bị xã hội khinh rẻ, đổ vỡ trong các mối quan hệ với bạn bè, người thân...



Bán hàng đa cấp bất chính hay hình tháp ảo là một hiện tượng biến tướng của phương thức kinh doanh đa cấp, trong đó, lợi nhuận không thực sự được xuất phát từ giới thiệu sản phẩm mà từ việc tuyển dụng các thành viên mới. Đối tượng làm việc của kinh doanh theo mạng là sản phẩm, còn đối tượng của hình tháp ảo là tiền.

Mô hình kinh doanh này du nhập vào nước ta từ những năm đầu thế kỷ 21. Theo thống kê, đến thời điểm cuối năm 2004, tại Việt Nam đã có khoảng 20 công ty đăng ký bán hàng đa cấp. Đến nay, con số đó lên đến cả trăm công ty.

Theo đó, thành viên muốn gia nhập công ty phải bỏ một số tiền nhất định dao động vài trăm cho đến cả chục triệu đồng và nhận lại được các sản phẩm tiêu dùng làm "quà tặng" như bếp từ, xoong chảo... cho đến các thực phẩm chức năng, thiết bị y tế như vòng đá chống mất ngủ, máy tập... Nhưng đây không phải là điều đáng bàn, điều gây tranh cãi của mô hình bán hàng đa cấp chính là việc lôi kéo các thành viên khác tham gia với cách gọi mang tính "đồng bào" đó là: chia sẻ cho nhau.

Tuy nhiên, đó là thời xưa, còn thời nay, kinh doanh đa cấp không chỉ gói gọn trong vài sản phẩm thực tế cỏn con mà biến tướng thành nhiều dạng chóng mặt. Cách đây 1 năm, cái tên "MB24" đã làm đau đầu các nhà quản lý và khiến bao gia đình lâm vào cảnh bần cùng, khốn khó. MB 24 hay muaban24 ra đời với danh xưng là thương mại điện tử. Mỗi người tham gia sẽ đóng 5,2 triệu để có một gian hàng ảo trên trang web và kinh doanh tất cả các mặt hàng tùy chọn.

Song, thay vì trở thành tiểu thương chú tâm mua bán hàng hóa, tất cả mọi người lại phải không khéo để "lừa" người thân, bạn bè, hàng xóm tham gia để ăn phần trăm hoa hồng giới thiệu. Thế nên chỉ sau hơn một năm hoạt động, MB 24 đã phát triển được 52 chi nhánh ở 33 tỉnh, thành phố; với hàng nghìn gian hàng "ảo" trên mạng.

Nhiều người ở các miền quê chưa bao giờ biết đến máy vi tính cũng mù quáng lao theo mô hình kinh doanh đa cấp này và khoảng 200 tỷ đồng đã được đút vào túi giám đốc. Và giờ, mọi người lại "rùng mình" khi nhắc đến cái tên Thiên Ngọc Minh Uy.

Có thể khẳng định, người nông dân và sinh viên - 2 tầng lớp đông đảo, cả tin là đối tượng nhắm đến của các công ty đa cấp. Thay vì buôn bán các mặt hàng xa vời với đời sống sinh viên thì chúng đã biến tướng kinh doanh thành những hội thảo khoa học, kỹ năng sống, hoàn thiện bản thân... Tiền học phí, tiền trang trải cuộc sống sinh viên của bố mẹ cho chưa đủ, các bạn sinh viên sẽ được học cách kiếm tiền bằng cách mượn tiền....